Analizy chemiczne gleb i podłoży są podstawą kontrolowanego żywienia roślin. Pozwalają one oszacować zasobność gleby w składniki pokarmowe, na podstawie których można dokładniej opracować nawożenie gleby i podłoża. W efekcie proces żywienia roślin opiera się na racjonalnych podstawach, co sprzyja zarówno efektywnej produkcji, jak i ochronie środowiska.

Metoda uniwersalna

Jedną z najczęściej stosowanych w Polsce metod oceny zasobności gleb jest metoda uniwersalna, wykorzystywana w diagnostyce gleb i podłoży ogrodniczych. Znajduje ona zastosowanie we wszystkich działach produkcji ogrodniczej — w uprawach warzyw gruntowych i pod osłonami, w uprawach bylin, kwiatów, roślin ozdobnych, szkółkarskich i sadowniczych.

Zakres oznaczanych składników pokarmowych

Metoda uniwersalna służy do oznaczania łatwo przyswajalnych dla roślin form składników pokarmowych, takich jak: N-NH4, N-NO3, P, K, Ca, Mg, Cl. Pozwala ona określić zawartość tych składników, które znajdują się aktualnie w roztworze glebowym, a więc są bezpośrednio dostępne dla roślin. Jedną z głównych zalet metody jest możliwość oznaczenia podstawowych makroskładników w jednym wyciągu, co czyni ją praktycznym i powszechnie stosowanym narzędziem w ocenie zasobności gleb oraz podłoży ogrodniczych.

Procedura pobierania i ekstrakcji próbek

Próbki do analizy pobiera się w naturalnym stanie wilgotności, odpowiadającym warunkom panującym w polu lub pod osłonami. Do ekstrakcji składników pokarmowych stosuje się 0,03 M roztwór kwasu octowego (CH₃COOH) – słaby roztwór o sile ekstrakcyjnej zbliżonej do wody destylowanej. Uzyskany wynik podaje się w mg·dm⁻³ świeżej masy gleby lub podłoża. Metoda uniwersalna może być również wykorzystana do oznaczania łatwo przyswajalnych form mikroelementów, takich jak Fe, Cu, Mn i Zn. W tym celu stosuje się roztwór Lindsaya, zawierający m.in. EDTA, który umożliwia skuteczną ekstrakcję pierwiastków w formach dostępnych dla roślin.

Oznaczanie pH i przewodności elektrolitycznej (EC)

Istotnymi informacjami przy sporządzaniu zaleceń nawozowych, oprócz danych o zasobności gleby lub podłoża w składniki pokarmowe, są również wartości pH oraz przewodności elektrolitycznej (EC). Zgodnie z metodą uniwersalną, pH gleby oznacza się potencjometrycznie w wodzie, co pozwala określić kwasowość czynną, czyli stężenie wolnych jonów wodorowych (H⁺) w roztworze glebowym. Jednocześnie wykonuje się oznaczenie ogólnej zawartości soli rozpuszczalnych, określających zasolenie gleby. Wynik ten wyraża się w g NaCl·dm⁻³.

Sporządzanie zaleceń nawozowych

Zalecenia nawozowe dla uzyskanych wyników analiz gleb ogrodniczych, obejmujących aktualną zasobność w składniki pokarmowe, odczyn (pH) oraz poziom zasolenia gleby i podłoży, opracowuje się na podstawie zawartości standardowych (optymalnych) dla danego gatunku lub odmiany rośliny. Przy sporządzaniu zaleceń uwzględnia się wymagania pokarmowe roślin, specyfikę prowadzonej uprawy, warunki siedliskowe oraz zasady dobrej praktyki rolniczej. Celem opracowania zaleceń jest zapewnienie prawidłowego odżywienia roślin przy jednoczesnym zachowaniu równowagi środowiskowej i racjonalnym gospodarowaniu składnikami pokarmowymi w glebie.

dr inż. Kamil Misiak p.o. Kierownik Działu Agrochemicznej Obsługi Rolnictwa